⦿ पर्यावरण म्हणजे आपल्या सभोवतालचे वातावरण. हे प्राणी, वनस्पती, खनिज, हवा, पाणी इत्यादी घटकांपासून बनलेले आहे. नैसर्गिक संसाधने म्हणजे पर्यावरणातून मिळणारी विविध प्रकारची वस्तू आणि सेवा. या संसाधनांचा वापर मानवी जीवनात विविध प्रकारे होतो.

⦿ पर्यावरण आणि नैसर्गिक संसाधनांचे संवर्धन म्हणजे त्यांचे रक्षण करणे आणि त्यांचा काळजीपूर्वक वापर करणे. नैसर्गिक संसाधने मर्यादित आहेत आणि त्यांचा अतिवापर केल्यास त्या संपुष्टात येऊ शकतात. त्यामुळे त्यांचे संवर्धन करणे आवश्यक आहे.

⦿ पर्यावरण आणि नैसर्गिक संसाधनांचे संवर्धन करण्याचे अनेक महत्त्व आहे. त्यापैकी काही महत्त्वाचे महत्त्व खालीलप्रमाणे आहेत:

✓ मानवी जीवनासाठी आवश्यक: पर्यावरण आणि नैसर्गिक संसाधने मानवी जीवनासाठी आवश्यक आहेत. हवा, पाणी, अन्न, औषधे, ऊर्जा इत्यादी मूलभूत गरजा या संसाधनांपासून मिळतात.

✓ पर्यावरणीय संतुलन: पर्यावरण आणि नैसर्गिक संसाधनांचे संवर्धन केल्याने पर्यावरणीय संतुलन राखण्यास मदत होते. पर्यावरणीय संतुलन बिघडल्यास हवामान बदल, प्रदूषण, जैवविविधतेचा ऱ्हास इत्यादी गंभीर समस्या निर्माण होतात.

✓ आर्थिक विकास: पर्यावरण आणि नैसर्गिक संसाधनांचे संवर्धन केल्याने आर्थिक विकासाला चालना मिळते. पर्यटन, कृषी, उद्योग इत्यादी क्षेत्रांमध्ये नैसर्गिक संसाधनांचा वापर केला जातो. या क्षेत्रांचा विकास केल्याने रोजगाराच्या संधी निर्माण होतात आणि देशाच्या आर्थिक विकासाला मदत होते.

⦿ पर्यावरण आणि नैसर्गिक संसाधनांचे संवर्धन करण्यासाठी काही उपाय

✓ जागरूकता वाढवणे: पर्यावरण आणि नैसर्गिक संसाधनांचे महत्त्व लोकांमध्ये जागरूकता वाढवून समजावून सांगणे आवश्यक आहे. यासाठी शाळा, महाविद्यालये, प्रसारमाध्यमे इत्यादी माध्यमांचा वापर केला जाऊ शकतो.

✓ स्वच्छता राखणे: पर्यावरणात स्वच्छता राखणे आवश्यक आहे. कचरा योग्यरित्या विल्हेवाट लावणे, वृक्षारोपण करणे इत्यादी गोष्टी केल्याने पर्यावरण स्वच्छ आणि निरोगी राहण्यास मदत होते.

✓ ऊर्जा कार्यक्षमता वाढवणे: ऊर्जेचा वापर कार्यक्षमतेने केल्याने ऊर्जेची बचत होऊ शकते. यासाठी सौर ऊर्जा, पवन ऊर्जा इत्यादी नूतनीकरणीय ऊर्जा स्रोतांचा वापर वाढवणे आवश्यक आहे.

⦿ श्रीकृष्ण सांस्कृतिक आणि ग्रामीण विकास संस्था पर्यावरण आणि नैसर्गिक संसाधनांचे संवर्धन करण्यासाठी खालील उपक्रम राबवते:

 ✓ वृक्षारोपण: संस्था दरवर्षी वृक्षारोपण मोहीम राबवते. या मोहिमेअंतर्गत, संस्था ग्रामीण भागात वृक्षारोपण करते. यामुळे, ग्रामीण भागातील हवामान सुधारण्यास मदत होते आणि जंगलतोडीला आळा बसतो.

 ✓ जलसंवर्धन: संस्था जलसंवर्धनाच्या विविध उपक्रम राबवते. या उपक्रमांमध्ये, जलकुंडांची निर्मिती, जलसंग्रहणी योजनांची अंमलबजावणी आणि जल संवर्धनाच्या जागरूकता मोहिमांचा समावेश होतो. यामुळे, ग्रामीण भागातील पाण्याचा तुटवडा कमी होण्यास मदत होते.

 ✓ पर्यावरणीय प्रदूषण कमी करण्यासाठी उपक्रम: संस्था पर्यावरणीय प्रदूषण कमी करण्यासाठी विविध उपक्रम राबवते. या उपक्रमांमध्ये, स्वच्छता मोहिमा, कचरा व्यवस्थापन आणि ऊर्जा कार्यक्षमता सुधारणा यांचा समावेश होतो. यामुळे, ग्रामीण भागातील पर्यावरणीय गुणवत्ता सुधारण्यास मदत होते.

⦿ या उपक्रमांमुळे, श्रीकृष्ण सांस्कृतिक आणि ग्रामीण विकास संस्था पर्यावरण आणि नैसर्गिक संसाधनांचे संवर्धन करण्यास मदत करत आहे.

⦿ या उपक्रमांव्यतिरिक्त, संस्था पर्यावरण आणि नैसर्गिक संसाधनांचे संवर्धन करण्याच्या महत्त्वाबद्दल जागरूकता निर्माण करण्यासाठी विविध कार्यक्रम आणि उपक्रम राबवते. या कार्यक्रमांमध्ये, वृक्षारोपण कार्यशाळा, जलसंवर्धन प्रशिक्षण आणि पर्यावरण संवर्धनावरील जागरूकता मोहिमा यांचा समावेश होतो.

⦿ श्रीकृष्ण सांस्कृतिक आणि ग्रामीण विकास संस्थेचे पर्यावरण आणि नैसर्गिक संसाधनांचे संवर्धन करण्याचे कार्य महत्त्वाचे आहे. यामुळे, पर्यावरणीय गुणवत्ता सुधारण्यास मदत होते आणि नैसर्गिक संसाधनांचे संवर्धन होते.