> छत्रपती संभाजीनगर  छत्रपती संभाजीनगर जिल्हा, पूर्वी औरंगाबाद जिल्हा म्हणून ओळखला जात होता, हा पश्चिम भारतातील महाराष्ट्र राज्यातील मराठवाडा विभागातील जिल्हा आहे.

⦿  भूगोल:

छत्रपती संभाजीनगर जिल्हा महाराष्ट्राच्या मध्यभागी स्थित असून, उत्तरेस जालना जिल्हा, पश्चिमेस अहमदनगर जिल्हा, दक्षिणेस बीड जिल्हा आणि पूर्वेस परभणी जिल्हा आहे. जिल्ह्याचे क्षेत्रफळ 10,100 चौरस किलोमीटर आहे. जिल्ह्याचा भूभाग बहुतांशी सपाट असून, पश्चिम भागात काही टेकड्या आहेत. गोदावरी आणि सिल्ला या जिल्ह्यातील प्रमुख नद्या आहेत. 

⦿  लोकसंख्या:

छत्रपती संभाजीनगर जिल्ह्याची लोकसंख्या 3,701,282 आहे (2011 च्या जनगणनेनुसार). जिल्ह्याचे लिंग गुणोत्तर 1000 पुरुषांमागे 929 स्त्रिया आहे. जिल्ह्याचा साक्षरता दर 79.02% आहे.

⦿  अर्थव्यवस्था:

छत्रपती संभाजीनगर जिल्ह्याची अर्थव्यवस्था प्रामुख्याने शेतीवर आधारित आहे. जिल्ह्यात कापूस, ज्वारी, बाजरी, तूर, गहू आणि ऊस ही प्रमुख पिके घेतली जातात. जिल्ह्यात काही उद्योग आहेत, जसे की साखर गिरण्या, कापड गिरण्या आणि तेल गिरण्या. 

⦿ पर्यटन:

छत्रपती संभाजीनगर जिल्हा अनेक ऐतिहासिक आणि धार्मिक स्थळांसह एक लोकप्रिय पर्यटन स्थळ आहे. जिल्ह्यातील काही लोकप्रिय पर्यटन स्थळांचा समावेश आहे: 

⦿  अजिंठा आणि एलोरा लेणी युनेस्कोच्या जागतिक वारसा स्थळे आहेत. बीबी का मकबरा ही मुघल समाधी आहे. औरंगाबाद किल्ला हा १७ व्या शतकातील किल्ला आहे. घृष्णेश्वर मंदिर हे १२व्या शतकातील हिंदू मंदिर आहे. पैठण हे प्राचीन शहर आहे.